Tecvid Dersleri

 

______________________________________________
İDĞAM-I BİLÂ GUNNE (Gunnesiz İdgam)
Tenvin veya nûn-i sâkinden sonrayani,harfleri gelirse gunnesiz idgam yapılır. İdgam, katmak demektir. Gunne, genizden gelen sese denir.

Burada, tenvinden sonra harflerinden geldiği için, tenvindeki nun sesi, lâm harfine katılarak okunur.




Tenvinden sonra harflerinden geldiği için, tenvindeki nun sesi, ra harfine katılarak okunur.

______________________________________________

İDĞAM-I MEAL GUNNE (Gunneli İdgam)
Tenvin veya nûn-i sâkinden sonra , yâni harflerinden biri gelirse gunneli idgam yapılır.

Hereke

Harflerde bulunan sesleri göstermek için onların alt veya üstlerine konulan işaretlerdir. Bu işaretler üç tanedir:

______________________________________________

Sükun
Harekesizlik demektir. İki çeşittir:
1. Lâzım Sükun
Kur’an okunurken hem geçildiği, hem de durulduğu zaman varlığını koruyan sükundur.

2. Ârizî Sükun
Herhangi bir yerde durulduğu zaman ortaya çıkan, geçildiğinde kaybolan sükundur.

______________________________________________

NÛN-İ SÂKİN
Üzerinde hareke bulunmayan cezimli nûn’a denir.

______________________________________________

MÎM-İ SÂKİN
Üzerinde hareke bulunmayan cezimli mim’e denir.

______________________________________________
HARF-İ MED (Uzatma Harfi)
Üç tanedir:

______________________________________________
TENVİN
Üç tanedir:

Tenvin, nunlamak; yani “nun” sesiyle okumak demektir.

______________________________________________
KASR
Kısaltmak demektir. Uzatmadan okumak anlamına gelir. Okuyuşta aslolan kısa okumaktır. Uzatmak için bir sebep bulunmadıkça uzatma yapılmaz. Meselâ:

Bu kelime “Eee vee lee” şeklinde okunamaz.
______________________________________________
MED
Uzatmak demektir. İki çeşittir:

1. Tabii Med (Medd-i Tabii):
Bir harfin önüne harf-i med gelirse, o harf uzatılarak okunur. Buna, medd-i tabii; yani tabii med denir.

Tabii med hareke uzunluğunun iki katı uzatılır. Buna “bir elif miktarı” denir.


2. Fer’î Med:
Tabii med’de ziyâde yapılarak meydana gelen “Med”dir.
Tabii med, bir elif miktarı uzatıldığı halde, fer’î med 2, 3 veya 4 elif miktarı uzatılır.
Fer’î Med’in yapılabilmesi için iki sebep vardır. Buna “Sebeb-i Med” denir.
______________________________________________
SEBEB-İ MED
“Tabii Med”di, bir elif miktarından daha çok uzatma sebebidir. İki tanedir:

______________________________________________

FER’î MED’LER

1. Medd-i Muttasıl:
“Harf-i med”den sonra aynı kelimede,”sebeb-i med”den “hemze” bitişik olarak gelirse, Medd-i Muttasıl olur.

Medd-i Muttasıl dört elif miktarı uzatılır. Uzatılması vâciptir.
2. Medd-i Munfasıl:
“Harf-i med”den sonra ayrı kelimede “sebeb-i med”den “hemze” bulunursa, Medd-i Munfasıl olur.

Medd-i Munfasıl da dört elif miktarı uzatılır. Uzatılması vâcip değildir, câizdir.
3. Medd-i Lâzım:
“Harf-i med”den sonra aynı kelimede, “sebeb-i med”den “lâzım sükun” bulunursa, Medd-i Lâzım meydana gelir.

Medd-i Ârız’ı iki ya da dört elif miktarı uzatmak câizdir.

5. Medd-i Liyn:
“Harf-i liyn”den sonra aynı kelimede sebeb-i med olarak sükûn bulunursa Medd-i Liyn meydana gelir.
Harf-i liyn, üzerinde cezim bulunandir. Ancak, kendilerinden önceki harfin üstünlü olma şartı vardır.

“Medd-i liyn”de uzatma, liyn harfi üzerinde yapılır, harekede değil.

Not: “Harf-i liyn”den sonra sebeb-i med olarak gelen sükûn, ârızî sükûn ise; bu taktirde medd-i liyn, medd-i ârız’a benzer.
“Harf-i liyn”den sonra sebeb-i med olarak gelen sükûn, lâzım sükûn olursa; o zaman medd-i liyn, medd-i lâzım’a benzer.

______________________________________________

İDĞAM-I MÜTECANİSEYN
Cinsleri aynı olan harflerin birbirlerine idgam edilmeleridir. Cinsleri aynı olan harfler 8 tanedir.

Üç gruba ayrılırlar:



______________________________________________

İDĞAM-I MÜTEGARİBEYN
Birbirlerine yakınlığı olan harflerin idgam edilmesidir.
Birbirlerine yakınlığı olan harfler 4 tanedir.

İki gruba ayrılırlar:



______________________________________________

İGLAB
Tenvin veya nûn-i sakin’den sonraharfi gelirse iglab yapılır.İglab, çevirmek demektir. “Nun” sesi “mim”e çevrilir.

______________________________________________

IZHAR
Tenvin veya nûn-i sakin’den sonra ızhar haflerinden biri gelirse, ızhar harfleriyle nun sesinin arası açılarak okunur.
Izhar harfleri altı tanedir:


______________________________________________

İHFA
Tenvin veya nûn-i sakin’den sonra ihfâ harflerinden biri gelirse, tenvin veya nûn-i sakinin gunnesi tutularak okunur. Buna ihfâ denir.
AÇIKLAMA
Tenvin veya nûn-i sakinden sonra:
1.harfleri gelirse, idgâm-ı meal gunne,
2. harfleri gelirse, idgâm-ı bilâ gunne,
3. harfi gelirse iglab,

4. harfleri gelirse ızhar,
5. Yukarıdaki onüç harf dışında kalan onbeş harf gelirse ihfâ olur. İhfâ harfleri geri kalan bu onbeş harftir.
______________________________________________

MÎM-İ SÂKİN’İN ÜÇ HALİ:
Mîm-i sâkin, üzerinde cezim bulunan “mim”e denir.
1. Mîm-i sakinden sonra “mim” harfi gelirse, idğam-ı misleyn meal gunne denir.

2. Mîm-i sakinden sonra “be” harfi bulunursa dudak ihfâsı olur.

3. Mîm-i sakinden sonra “mim” ve “be” harfleri dışında bir harf bulunsa o zaman ızhar olur.

______________________________________________

KALKALE (Vurgulu Okuyuş)

Kalkale harfleri beş tanedir.
yani
Bu beş harf, sâkin oldukları zaman vurgulu okunurlar. Buna kalkale denir.

______________________________________________
HÜKMÜRRA
“Ra” harfinin okunuş şeklidir.
1. “Ra” harfi, ötre ya da üstünlü olursa kalın okunur.

2. “Ra” harfi, esreli olursa ince okunur.

3. “Ra” harfi kendisi sakin, önceki harf ötreli veya üstünlü olursa kalın, esreli olursa ince okunur.

______________________________________________
SEKTE
Kur’an-ı Kerîm’de dört kelime üzerinde sekte yapılır. Yani ses kesilerek okunur.
Buna sekte denir.

Sekte yapılan yerler şunlardır:
1. Kehf Sûresi 1. âyetin sonunda kelimesinde

Burada sekte yapılmasaydıderken ihfa yapılması gerekirdi.
2. Yâsin Sûresi 52. ayetteki kelimesinde

3. Kıyame Sûresi 27. ayetteki kelimesinde

Sekte yapılmasa idi idğâm-ı bilâ gunne olacaktı.
4. Mutaffifîn Sûresindeki kelimesinde

Sekte yapılmasaydı idgâm-ı mütegaribeyn olacaktı.

KUR’AN-I KERÎM’DE BULUNAN İŞARETLER

1. Bu gördüğünüz şekil, sûre başlarında bulunur. İçinde sûrenin adı, âyet sayısı ve nerede nâzil olduğu yazılır.

2. Hizib gülleri. Bu şekil, cüz başlarını, secdeleri ve hizipleri belirtmek için kullanılır.
20 sayfaya bir cüz denir. Her 20 sayfada bulunur ve içinde yazar.

Her cüz 4 hizbe ayrılır. Her cüzün ¼’ünde bu şekil içerisinde yazılmış olarak görürüz.
Bir de Kur’an-ı Kerîm’de 14 yerde secde âyeti vardır. Bu ayetleri belirtmek için yine aynı şekil o ayet hizâsına konur ve içinde yazar.
3. Med-Kasr işaretleri
Med işareti hangi harfin altında bulunuyorsa o harf uzatılır.

Kasr işareti hangi harfin altında bulunuyorsa, o harf kısa okunur.

4. Vasl işareti
Vasl hemzeleri üzerine konur. Bu hemzeler okunmaz.

5. Katı’ işareti
Vasl edilmemesi, yani muhakkak okunması gereken hemzelerin altına konur.

6. Vasıl nûnu
Sonu tenvinli kelimelerden bir sonraki kelimeye geçişi sağlar.

7. Harfi
Kur’an-ı Kerîm’de harfiyle yazıldığı halde gibi ince okunması gereken yerlerde kullanılır.

8. Secavendler
Ayetlerin nerelerinde durulması ya da geçilmesi gerektiğini belirten işaretlerdir.
Lâzım vakıf: Muhakkak durulması gerektiğini işaret eder.
Mutlak vakıf: Durulması evlâdır.
Câiz vakıf: Hem durmak, hem de geçmek caizdir. Fakat durmak evlâdır.
Mücevvez vakıf: Durmak caiz olmakla beraber, geçmek evlâdır.
Murahhas vakıf: Zarûret halinde durulur.
Lâ vakfı: Durmamak gerektiğine işarettir.
Ayn vakfı: Rükû alâmetidir. Namazda Kur’an okunurken burada rükû yapmanın uygun olduğuna işaret eder.
______________________________________________

VAKF (Durmak)
Durulan kelimenin sonunda harf-i med bulunuyorsa, gerek durunca ve gerekse geçince o kelime aynı okunur.

Meselâ:

Kelimenin sonu iki üstün olunca “A” sesiyle uzatarak durulur.

Kelimenin sonu iki esre, iki ötre, üstün, esre, ötre olursa hareke düşer ve kelimenin sonu sâkin olur.