Hadis âlimi kime denir?

Hadis âlimleri, çok yüksek insanlardır. Râvîleri ile beraber, yüz bin hadîs-i şerîfi ezbere bilene hâfız denir. Kur’ân-ı kerîmi ezberleyene hâfız denmez kâri denir. Bugün, hadîs-i şerîfleri ezbere bilen bulunmadığı için, kâri’ yerine, yanlış olarak hâfız deniliyor.

İki yüz bin hadîs-i şerîfi ezbere bilene şeyh-ul-hadîs denir.

Üç yüz bin ezberliyene, huccet-ül-islâm denir.

Üç yüz binden daha çok hadîs-i şerîfi, râvîleri ile, senedleri ile birlikte ezberleyene hadîs imâmı ve hadis müctehidi denir. Bugün böyle bir İslâm âlimi dünyâda yoktur.

Doğru oldukları, bütün İslâm âlimleri tarafından tasdik edilmiş olan hadîs kitaplarından altı tânesi, bütün dünyâda şöhret bulmuştur. Bu altı kitaba Kütüb-i Sitte denir. Kütüb-i Sitte’yi yazan altı büyük âlim şunlardır:

1. İmâm-ı Buhari: İsmi, Muhammed bin İsmâil’dir. Hadîs kitaplarında kısaca “H” harfi ile gösterilir. Sahih-i Buhârî ismindeki kitabında 7275 hadîs-i şerîf vardır. Bunları, 600.000 hadis arasından seçmiştir. Her hadisi yazacağı zaman gusül abdesti alıp, iki rek’at namaz kılar, istihâre ederdi. Buhârî-yi Şerîfi 16 senede yazmıştır. Yüzlerce şerhi yapılmıştır. Bunlardan İmâm-ı Kastalânî’nin, Aynî’nin ve İbn-i Hacer’in şerhleri meşhurdur. 

2. İmâm-ı Müslim: Kısaca “M” harfi ile gösterilir. Câmi’üs-Sahih ismindeki kitabını üç yüz bin hadîs-i şerîften seçmiştir. Birçok şerhleri bulunup en meşhuru İmâm-ı Nevevi’nin şerhidir.

3. İmâm-ı Mâlik bin Enes: “Mâ” harfi ile gösterilir. Muvattâ ismindeki kitabı, ilk yazılan hadis kitabıdır. Bazı âlimler Kütüb-i Sitte’yi sayarken, Muvattâ yerine, İbn-i Mâce’nin Sünen kitabını söylemişlerdir. Kısaca “MC” harfleri ile gösterilir.

4. İmâm-ı Tirmizi: İmam-ı Muhammed bin İsâ’dır. “T” ile gösterilir. Câmi’üs-Sahih ismindeki hadis kitabı çok kıymetlidir. Meârif-üs-Sünen adındaki şerhi en kıymetli şerhdir.

5. İmâm-ı Ebû Davûd: “D” harfi ile gösterilir. Sünen ismindeki kitabında, 4800 hadîs-i şerîf vardır. Bunları 500.000 hadis arasından seçmiştir. Birçok şerhi vardır.

6. İmâm-ı Nesâi: Adı, Ebû Abdurrahmân Ahmed bin Ali’dir. “S” harfi ile gösterilir. Sünen-i Sagîr Kütüb-i sittedendir.

İbn-i Esîr, kütüb-i sittedeki tekrarları çıkararak hepsini Câmi-ül-Usûl adı altında tek bir eserde toplamıştır. Meşhur ve çok kıymetli hadîs kitaplarından, İmâm-ı Ahmed bin Hanbel’in Müsned’i “H” ve Ebu Yâ’lâ ve Abdullah Dârimî’nin Müsned’i “DR”, Ahmed Bezzâr’ın Müsned’i “Z” harfi ile gösterilir. Bu kitaplara Mesânîd denir.

Ayrıca İmâm-ı Suyûtî’nin Câmi-us-Sagîr ve Kebîr’i, Beyheki’nin Müsned’i ve Delâil’i, Hakim’in Müstedrek’i, Taberâninin Mu’cem-ul-Kebir, Sagir ve Evsat’ları, Heysemî’nin Mecma-uz-Zevâid’i meşhurdur. Usûl-i hadîs ilmini bildiren İmâm-ı Nevevî’nin Takrib’i ve bunun Suyûtî tarafından yapılan Tedrîb-ur-Râvi Şerhi çok meşhurdur. Günümüzde hadîs kitaplarının yeni yeni fihristleri yapılmaktadır.